قانون گذرنامه
مصوب 1351,12,10با اصلاحات و الحاقات بعدي
فصل اول – كليات
ماده 1) گذرنامه سندي است كه از طرف مأموران صلاحيتدار دولت شاهنشاهي مذكور در اين قانون براي مسافرت اتباع ايران بخارج و يا اقامت در خارج و يا مسافرت از خارج به ايران داده ميشود.
ماده 2) اتباع ايران براي خروج از كشور و يا اقامت در خارج و يا مسافرت از خارج بايران بايد تحصيل گذرنامه نمايند. صدور گذرنامه منوط بارائه اسنادي است كه هويت و تابعيت ايراني تقاضا كننده را ثابت نمايد. اسناد مزبور بموجب آئين نامه اجرائي اين قانون تعيين خواهد شد.
ماده 3) خروج از كشور بدون ارائه گذرنامه يا مدارك مسافرت مذكور دراين قانون ممنوع است.
ماده 4 – ورود به كشور و يا خروج از آن فقط از نقاطي كه بنا به پيشنهاد وزارت كشور و تصويب هيأت وزيران تعيين و آگهي خواهد شد مجاز است.
ماده 5) بازرسي گذرنامه و مدارك مسافرت و رسيدگي به آنها در مرز با شهرباني كل كشور و در نقاطي كه شهرباني نباشد بعهده ژاندارمري كل كشور است.
مأموران مربوط مكلفند از ورود افرادي كه فاقد گذرنامه يا مدارك لازم براي ورود بايران باشند جلوگيري نمايند.
تبصره ـ در موارديكه افرادي فاقد گذرنامه و يا مدارك مسافرت براي مراجعه به ايران باشند در صورتيكه تابعيت ايراني و يا ايراني آنان محرز شود با رعايت ماده 20 اين قانون مكلفند برگ بازگشت به ايران را از مأموريت هاي سياسي يا كنسولي جمهوري اسلامي ايران در خارجه دريافت نمايند. ضوابط تشخيص و ايراني بودن اين قبيل اشخاص بموجب آئين نامه اجرائي اين قانون تعيين خواهد شد.
ماده 6) برگ مسافرت موضوع ماده 9 و همچنين برگ بازگشت موضوع ماده 20 و پروانه‌هاي گذرموضوع مواد 29 و 30 از نظر اين قانون در حكم گذرنامه است.
فصل دوم – انواع گذرنامه
ماده 7 – گذرنامه بر سه قسم است:
ب – گذرنامه خدمت (اعم از فردي يا جمعي).
ج – گذرنامه عادي (اعم از فردي يا جمعي).
تبصره – مشخصات انواع گذرنامه از لحاظ رنگ و شكل و قطع و تعداد اوراق و نظاير آن و همچنين سازمان تهيه كننده آنها بموجب آئين‌نامه اجرائي اين قانون تعيين ميگردد.
ماده 8) از تاريخ تصويب اين قانون گذرنامه‌هاي تحصيلي بتدريج به گذرنامه‌هاي عادي تبديل خواهد شد
ماده 9) وزارت امور خارجه ميتواند در موارد لزوم با موافقت وزير امور خارجه براي كساني كه بمأموريتهاي خاص اعزام ميشوند بجاي گذرنامه برگ مسافرت انفرادي و يا دسته‌جمعي صادر نمايد. مشخصات برگهاي مذكور در آئين‌نامه اجرائي قانون تعيين خواهد شد.
فصل سوم – گذرنامه‌هاي سياسي و خدمت
ماده 10 – براي شخصيتهاي زير گذرنامه سياسي صادر ميشود:
3 – رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام، رييس مجلس شوراي اسلامي، رييس قوه قضائيه، معاون اول رييس جمهور، اعضاي شوراي نگهبان، توليت‌آستان قدس رضوي، وزراء دولت جمهوري اسلامي ايران و معاونان رييس جمهور.
4 – نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، اعضاي مجمع تشخيص مصلحت نظام، اعضاي شوراي عالي امنيت ملي، نمايندگان مجلس خبرگان رهبري و‌اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي.
5 – رييس ديوانعالي كشور، دادستان كل كشور، رييس ديوان عدالت اداري، رييس و دادستان ديوان محاسبات، معاونان رييس قوه قضائيه، رييس سازمان بازرسي كل كشور، رييس دفتر مقام معظم رهبري، رييس كل بانك مركزي و رييس سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران.
6 – معاونان نخست‌وزير با موافقت نخست‌وزير، معاونان وزراء با موافقت وزير مربوطه،استانداران و شهردار مركز با موافقت وزير كشور و سرپرست‌بنياد شهيد و رئيس جمعيت هلال احمر.
7 – نمايندگان مستقيم مقام معظم رهبري با معرفي رييس دفتر ايشان، نمايندگان ويژه رييس جمهور يا معاون اول رييس جمهور به معرفي دفتر ايشان،نمايندگان ويژه هيأت وزيران جهت ماموريتهاي خاص به معرفي دفتر هيأت دولت و روساي دفاتر روساي قواي سه‌گانه و مجمع تشخيص مصلحت نظام.
8 – روساي بنياد مستضعفان و جانبازان، سازمان تبليغات اسلامي، بنياد شهيد انقلاب اسلامي، جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران، كميته ملي‌المپيك جمهوري اسلامي ايران و استانداران كشور و شهردار تهران.
9 – رؤساي جمهور سابق، نخست‌وزيران سابق، معاونان اول سابق رييس جمهور، رؤساي سابق مجلس شوراي اسلامي، رؤساي سابق قوه قضائيه،اعضاي سابق شوراي عالي قضايي با معرفي بالاترين مقام دستگاه مربوطه.
10 – مشاوران مقام معظم رهبري و معاونان دفتر معظم‌له با معرفي رييس دفتر ايشان، معاونان و مشاوران رييس جمهوري، معاونان معاون اول رييس‌جمهور، دبير شورايعالي امنيت ملي و روسا و دبيران كميته‌هاي شوراي مزبور، معاونان وزراء، رؤساي دفاتر تخصصي تحت سرپرستي بلافصل رييس جمهور.
11 – شخصيتهاي عالي‌مقام علمي، ديني، فرهنگي و رؤساي فرهنگستانها با موافقت رييس جمهور.
12 – رؤساي ديوان عالي كشور، دادستان كل كشور و ساير مقامات مندرج در جزء 5 و اعضاي شوراي عالي قضايي، وزراء و نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و مجلس خبرگان و معاونان رياست جمهوري و رييس قوه قضائيه كه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي عهده دار مناصب فوق بوده اند و رؤساي سابق نمايندگيهاي سياسي و كنسولي و بين‌المللي جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور با معرفي بالاترين مقام دستگاه مربوطه.
13 – سفرا، مديران كل و معاونان آنان و رؤساي ادارات وزارت امور خارجه، ماموران ثابت سياسي و كنسولي.
14 – ماموران رمز و مخابرات و كساني كه به نمايندگي از دولت جمهوري اسلامي ايران مقامي را در مؤسسات و نهادهاي بين‌المللي عهده دار ميشوند،پيكهاي سياسي و كساني كه به ماموريت موقت سياسي و كنسولي اعزام ميشوند با موافقت وزير امور خارجه.
15 – رييس، معاونان و مديران كل منطقه‌اي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، رايزنان و وابستگان فرهنگي كه در پوشش كادر وزارت امور خارجه به‌خارج از كشور اعزام ميشوند.
16 – مديران كل مدارس خارج از كشور و دفتر همكاريهاي علمي و بين‌المللي و سرپرستي‌هاي مدارس خارج از كشور به پيشنهاد وزير آموزش و‌پرورش.
17 – در غير از موارد ياد شده در بالا براي انجام مأموريتهاي خاص سياسي حسب ضرورت، با تشخيص وزير امور خارجه.
تبصره 1 – همسران مشمولين بندهاي 1 و 2 و 3 اين ماده ميتوانند از گذرنامه سياسي جداگانه استفاده نمايند.
تبصره 2 – نام همسران افراد موصوف در بندهاي 4 تا 14 اين ماده در صورتيكه همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضاي دارنده گذرنامه در گذرنامه سياسي ثبت و از همان گذرنامه استفاده خواهند نمود و تفكيك گذرنامه و صدور گذرنامه سياسي جهت آنان با موافقت وزير امور خارجه امكان پذير‌خواهد بود.
تبصره 3 – نام فرزندان ذكور كمتر از (18) سال مشمولين اين ماده و فرزندان اناث آنان تا هنگام ازدواج درصورتي كه همراه دارنده گذرنامه باشند، به تقاضاي دارنده در گذرنامه سياسي ثبت و از همان گذرنامه استفاده خواهند نمود و درصورت نياز به تفكيك پس از استعلام از وزارت امور خارجه و در صورت موافقت طبق مقررات اين قانون براي آنها گذرنامه خدمت يا عادي صادر خواهد شد.
تبصره 4 – همطرازان مقامات مندرج در اين ماده (برطبق قانون نظام هماهنگ پرداخت) اعم از شاغل و سابق با معرفي بالاترين مقام دستگاه مربوطه از‌گذرنامه سياسي استفاده خواهند نمود.
ماده 11 – براي اشخاص زير گذرنامه خدمت صادر ميگردد.
1 – اشخاصي كه بعنوان همراه با رهبر يا يكي از اعضاي شوراي رهبري به خارج از كشور مسافرت مينمايند.
2 – اشخاصي كه به‌عنوان همراه درارتباط با ماموريت با رياست جمهور يا معاون اول رييس جمهور به خارج از كشور مسافرت مينمايند با معرفي‌مقام مربوط.
3 – اشخاصي كه به موجب تصويبنامه هيأت وزيران براي انجام مأموريت به خارج از كشور اعزام ميشوند با معرفي دفتر هيأت دولت.
4 – كارمندان وزارتخانه‌ها و سازمانها و ارگانهاي وابسته به دولت و ارگانهاي نظامي كه به خارج از كشور اعزام ميگردند با معرفي وزير مربوطه و ذكر‌علت مأموريت.
5 – مأموران اداري و فني وزارت امور خارجه و همسران آنها با موافقت وزير امور خارجه.
تبصره 1 – نام همسر و فرزندان كمتر از 18 سال مشمولين اين ماده در صورتي كه همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضاي دارنده گذرنامه خدمت در همان‌گذرنامه ثبت ميشود.
تبصره 2 – نمايندگيهاي جمهوري اسلامي ايران در خارج نميتوانند براي همسر و فرزندان همراه، گذرنامه خدمت جداگانه صادر نمايند ولي در صورت نياز به تفكيك پس از استعلام از وزارت امور خارجه و در صورت موافقت طبق مقررات اين قانون براي آنها گذرنامه عادي صادر خواهد شد.
ماده 12 – صدور گذرنامه سياسي و خدمت بعهده وزارت امور خارجه است.
ماده 13 – مدت اعتبار گذرنامه سياسي و خدمت يك سال است مگر در مورد مأموران ثابت دولت در نمايندگيهاي شاهنشاهي در خارجه كه اعتبار‌گذرنامه تا خاتمه مدت مأموريت آنان خواهد بود.
تبصره 1 – تمديد مدت گذرنامه‌هاي سياسي و خدمت طبق مقررات اين قانون با موافقت وزارت امور خارجه در مركز توسط اداره گذرنامه و رواديد و در‌خارج از كشور توسط نمايندگيهاي جمهوري اسلامي ايران انجام خواهد شد.
تبصره 2 – كليه دارندگان گذرنامه‌هاي سياسي و خدمت در موقع ورود به كشور بايد گذرنامه خود را به وزارت امور خارجه تحويل دهند.
فصل چهارم – گذرنامه عادي
ماده 14) صدور گذرنامه عادي در ايران بعهده شهرباني كل كشور و در خارج از ايران با مأمورين كنسولي كشور شاهنشاهي يا مأموران سياسي‌عهده‌دار امور كنسولي خواهد بود. مقررات مربوط بترتيب صدور و تمديد و تجديد و اصلاح گذرنامه بموجب آئين‌نامه اجرائي اين قانون تعيين خواهد شد.
ماده 15) محصليني كه براي تحصيل عازم خارج از كشور ميباشند با رعايت قانون وظيفه عمومي در مورد تحصيلات غير دانشگاهي از طرف وزارت آموزش و پرورش و در مورد تحصيلات دانشگاهي از طرف وزارت علوم و آموزش عالي بشهرباني كل كشور معرفي ميشوند.
شغل آنها در گذرنامه محصل ذكر ميگردد و از پرداخت كليه وجوه مربوط بصدور گذرنامه معاف ميباشند. اين معافيت شامل محصليني كه گذرنامه تحصيلي آنان تدريجاً بگذرنامه عادي تبديل خواهد شد نيز ميباشد محصليني كه گذرنامه تحصيلي آنان به گذرنامه عادي تبديل ميشود از مقررات معافيت تحصيلي احضار بخدمت زير پرچم استفاده خواهند كرد.
ماده 16 – باشخاص زير هيچ نوع گذرنامه براي خروج از كشور داده نميشود:
1 – كسانيكه بموجب اعلام كتبي مقامات قضائي حق خروج از كشور را ندارند.
2 – كسانيكه در خارج از ايران بسبب تكدي و يا ولگردي و يا ارتكاب سرقت و كلاهبرداري و يا به هر عنوان ديگر داراي سوء شهرت باشند.
3 – كسانيكه مسافرت آنها به خارج كشور به تشخيص مقامات قضائي مخالف مصالح جمهوري اسلامي ايران باشد.
تبصره 1 – رسيدگي و تشخيص افراد مذكور در بند 2 اين ماده واحده بعهده كميسيوني مركب از نمايندگان:
1 – وزارت امور خارجه.
2 – وزارت دادگستري
3 – وزارت كشور
4 – شهرباني جمهوري اسلامي.
5 – وزارت اطلاعات كه بدعوت وزارت كشور تشكيل خواهد شد ميباشد.
تبصره 2 – از تاريخ 1362/08/03، ماده 16 قانون گذرنامه مصوب 1351 و تبصره و بندهاي آن و همچنين لايحه قانوني اصلاح ماده 16قانون گذرنامه مصوب 1358/12/4 شوراي انقلاب نسخ ميشود.
ماده 17) دولت ميتواند از صدور گذرنامه و خروج بدهكاران قطعي مالياتي و اجراي دادگستري و ثبت اسناد و متخلفين از انجام تعهدات ارزي طبق ضوابط و مقرراتي كه در آئين‌نامه تعيين ميشود جلوگيري نمايد.
ماده 18 – براي اشخاص زير با رعايت شرايط مندرج در اين ماده گذرنامه صادر ميشود:
1 – اشخاصي كه كمتر از هجده سال تمام دارند و كساني كه تحت ولايت و يا قيمومت ميباشند با اجازه كتبي وليّ يا قيّم آنان.
1 – صدور گذرنامه و تمديد و صدور اجازه خروج انفرادي اشخاص كمتر از هجده سال تمام و كسانيكه تحت ولايت يا قيموميت ميباشند با اجازه كتبي ولي يا قيم آنان فقط در موارد ذيل امكان‌پذير خواهد بود:
الف – بيماران با معرفي شوراي عالي پزشكي.
ب – افرادي كه يكي از والدين يا قيم قانوني آنها مقيم خارج از كشور باشد.
ج – همسر و فرزندان كاركنان دولت جمهوري اسلامي ايران كه مدت مأموريت آنان بيش از شش ماه باشد با تأييد بالاترين مقام وزارتخانه نهاد يا سازمان‌دولتي.
د – گروههاي كارآموزي و يا گردش علمي و يا شركت در سمينارها و مسابقات علمي و فرهنگي و تيم‌هاي ورزشي با معرفي بالاترين مقام ارگان و نهاد‌مربوطه.
هـ – جانبازان و مجروحين انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي با معرفي بالاترين مقام نهاد مربوطه در مركز يا امضاء مجاز معرفي شده توسط مقام مذكور‌براي معالجه.
و – همسر و فرزندان كسانيكه براي فرصت‌هاي مطالعاتي بيش از شش ماه اعزام شده يا ميشوند و نيز همسر و فرزندان دانشجويان شاغل به تحصيل‌در خارج از كشور با تأييد وزارت فرهنگ و آموزش عالي يا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي.
ز – كسانيكه با پروانه گذر زيارتي عازم مسافرت خارج از كشور ميباشند.
تبصره 1 – افراد مزبور به جز موارد فوق‌الذكر در مواقع اضطراري با تشخيص كميسيوني مركب از نمايندگان وزارتخانه‌هاي كشور، اطلاعات، امور‌خارجه و شهرباني و نماينده دادستاني كل كشور كه به دعوت وزارت كشور و در محل اين وزارتخانه تشكيل ميگردد، مجاز به خروج انفرادي خواهند‌بود. متقاضيان اين تبصره مكلفند مدارك مربوط را به اداره گذرنامه تحويل و از آن طريق به كميسيون مزبور ارسال گردد.
تبصره 2 – صدور گذرنامه و اجازه خروج از كشور براي افراد كمتر از هجده سال كه والدين آنها فوت شده يا به حكم دادگاه محجور تشخيص داده شود و به اتفاق قيم يا سرپرست قانوني خود قصد خروج از كشور را دارند، بلامانع ميباشد.
تبصره 3 – صدور، تمديد، تفكيك و تجديد گذرنامه براي افراد كمتر از هجده سال به وسيله نمايندگي هاي جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور به‌جز در موارد استثناء در بندهاي اين قانون ممنوع ميباشد.
تبصره 4 – افرادي كه ولي آنها فوت شده و طبق حكم دادگاه به حد رشد رسيده و يا به ولي يا قيم دسترسي ندارند و داراي شرايط فوق الذكر باشند ميتوانند با ارائه موافقت دادستان شهرستان محل درخواست گذرنامه ، گذرنامه و اجازه خروج دريافت دارند.
2 – مشمولين وظيفه عمومي با اجازه كتبي اداره وظيفه عمومي.
3 – زنان شوهردار ولو كمتر از 18 سال تمام با موافقت كتبي شوهر و در موارد اضطراري اجازه دادستان شهرستان محل درخواست گذرنامه كه مكلف است نظر خود را اعم از قبول درخواست يا رد آن حداكثر ظرف سه روز اعلام دارد كافي است. زناني كه با شوهر خود مقيم خارج هستند و زناني‌كه شوهر خارجي اختيار كرده و به تابعيت ايراني باقي مانده‌اند از شرط اين بند مستثني ميباشند.
ماده 19) در صورتيكه موانع صدور گذرنامه بعد از صدور آن حادث شود يا كسانيكه بموجب ماده 18 صدور گذرنامه موكول به اجازه آنان است از اجازه خود عدول كنند از خروج دارنده گذرنامه جلوگيري و گذرنامه تا رفع مانع ضبط خواهد شد.
ماده 20) بايرانياني كه بكشور مراجعت ميكنند و فاقد گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه باشند و يا اينكه مدت اعتبار آن اسناد منقضي شده باشد بشرط آنكه تابعيت ايراني آنها مسلم باشد برگ بازگشت كه فقط براي بازگشت به ايران معتبر است داده ميشود.
تبصره – برگ بازگشت از طرف مقامات سياسي و كنسولي شاهنشاهي در خارج از كشور بطور رايگان صادر ميشود و در مرز از دارنده آن اخذ ميگردد.
فصل پنجم – همراهان
ماده 21) نام اطفال كمتر از 18 سال تمام كه همراه هر يك از والدين يا جد يا جده پدري يا مادري يا زن پدر يا شوهر مادر و يا خواهر و برادر خود مسافرت مينمايند در صورت درخواست ولي يا قيم آنها بر حسب مورد در گذرنامه اشخاص مذكور ثبت خواهد گرديد.
ماده 22) نام نوزاداني كه از زنان ايراني مقيم خارج هنگام توقف مادر در ايران متولد ميشوند در گذرنامه مادر ثبت ميشود و در اين مورد نيازي بجلب موافقت پدر نيست و همچنين در موارديكه در خارج از ايران شوهر ايراني در كشور محل تولد نوزاد حاضر نباشد.
تبصره – اطفال موضوع بند 4 ماده 976 و موضوع ماده 978 قانون مدني مادام كه تحت ولايت يا حضانت پدر يا مادر خود هستند ميتوانند بمعيت والدين خود با گذرنامه خارجي آنان بخارج از كشور مسافرت نمايند.
ماده 23) براي يك خانواده كه با هم مسافرت ميكنند در صورت تقاضا يك گذرنامه صادر ميشود و نام زن و اولاد كمتر از 18 سال در آن ثبت خواهد شد. هيچ يك از همراهان مستقلاً حق استفاده از گذرنامه را ندارد و در صورتيكه بخواهد از دارنده گذرنامه جدا شود بايد گذرنامه جداگانه تحصيل نمايد.
فصل ششم – اعتبار گذرنامه عادي
ماده 24) گذرنامه براي مسافرت بكليه كشورها اعتبار دارد مگر بكشورهائي كه دولت در موارد مقتضي مسافرت اتباع ايران را بآن كشورها ممنوع و يا محدود نموده باشد. در صورتيكه بعد از صدور گذرنامه محدوديتي مقرر شود وجوه پرداختي كسانيكه از مسافرت محروم شوند بآنها‌مسترد ميگردد. نحوه اجراي مفاد اين ماده ضمن آئين‌نامه اجرائي اين قانون معين خواهد شد.
ماده 25 – مدت اعتبار گذرنامه جديد از تاريخ صدور پنج سال است و فقط براي مدت پنج سال ديگر قابل تمديد ميباشد.
تبصره – گذرنامه‌هايي كه تا تاريخ تصويب اين قانون سه سال آنها خاتمه نيافته تا پايان مدت مذكور، معتبر خواهند بود.
ماده 26 – گذرنامه‌هايي كه تا تاريخ تصويب اين قانون وسيله مقامات صلاحيتدار صادر گرديده و مدت پنج‌ساله آنها خاتمه نيافته است تا خاتمه‌مدت معتبر است.
ماده 27) در صورتيكه گذرنامه غيرقابل استفاده و يا مفقود شود پس از رسيدگي لازم كه نحوه آن در آئين‌نامه تعيين خواهد شد گذرنامه ديگري با اخذ هزينه‌هاي صدور صادر ميشود.
هرگاه قابل استفاده نبودن يا مفقود شدن گذرنامه ناشي از عمل متصديان مسئول باشد براي بقيه مدت اعتبار گذرنامه جديد بدون دريافت هزينه‌هاي صدور صادر خواهد شد.
فصل هفتم – گذرنامه جمعي
ماده 28– گذرنامه جمعي اعم از خدمت يا عادي فقط در ايران و براي گروههاي زير صادر ميشود:
اين نوع گذرنامه‌ها به نام رئيس گروه صادر و نام و مشخصات همراهان در برگ ضميمه آن درج خواهد گرديد.
1 ) افسران – درجه‌داران – افراد و بطور كلي كاركنان مشمول قانون استخدام نيروهاي مسلح شاهنشاهي كه بطور جمعي و بمنظور انجام مأموريت عازم خارج از كشور باشند.
2 ) گروههاي ورزشي كه بمنظور انجام مسابقات عازم خارج هستند بمعرفي سازمان تربيت بدني ايران.
3 ) گروههاي پيشاهنگي بمعرفي سازمان پيشاهنگي ايران.
4 ) دانشجويان و دانش‌آموزان و معلمان و استادان كه براي مطالعات آموزشي و فرهنگي بمعرفي وزارتخانه‌هاي مربوط بخارج ميروند.
5 ) گروههاي هنري كه توسط وزارت فرهنگ و هنر يا وزارت اطلاعات معرفي ميشوند.
6 ) گروههاي معرفي شده از طرف سازمانهاي دولتي و يا وابسته بدولت و يا جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران.
7 ) گروههاي كارگري براي كارآموزي يا كسب مهارت فني با تأييد و معرفي وزارت كار و امور اجتماعي.
تبصره 1 – هر يك از اعضاي گروههاي فوق كه هنگام مسافرت از گروه خود جدا شود بايد گذرنامه جداگانه تحصيل نمايد.
تبصره 2 – حداقل تعداد افرادي كه ميتوانند از گذرنامه جمعي استفاده نمايند پنج نفر و حداكثر چهل نفر خواهد بود.
تبصره 3 – صدور گذرنامه جمعي در صورتيكه بمنظور انجام مأموريتي بخرج سازمانهاي دولتي يا جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران باشد مجاني است و در غير اينصورت علاوه بر هزينه صدور يك گذرنامه از هر نفر ده درصد هزينه صدور اخذ خواهد شد.
تبصره 4 – اعتبار گذرنامه جمعي يكسال است و در صورت موافقت سازمان مربوط حداكثر يكسال ديگر تمديد ميشود.
فصل هشتم – پروانه گذر
ماده 29) در موارد زير به پيشنهاد وزارت كشور و تصويب هيأت وزيران بجاي گذرنامه پروانه گذر صادر ميشود:
1) براي تشرف بمكه معظمه و عتبات مقدسه.
2) براي كاركنان وسائط نقليه آبي و هوائي و زميني.
3) براي رفت و آمد اتباع دولت شاهنشاهي كه در نقاط مرزي كشور و نقاط واقع درسواحل و جزاير خليج فارس و درياي عمان (درياي مكران) سكونت دارند بمناطق مرزي مجاور و نواحي جنوبي خليج فارس.
تبصره 1 – مشخصات و ترتيب صدور و مدت اعتبار و مرجع صدور پروانه‌هاي گذر مذكور در اين ماده و هزينه صدور آنها بموجب آئين‌نامه اجرائي اين قانون تعيين خواهد شد.
تبصره 2 – حدود مناطق مرزي و سواحل و همچنين نقاط مرزي مجاور و نواحي جنوبي خليج فارس به پيشنهاد وزارت كشور و تصويب هيئت وزيران تعيين خواهد شد.
ماده 30) شهرباني كل كشور بر حسب اعلام وزارت امور خارجه بكساني كه ترك تابعيت ايران را نموده‌اند پروانه گذر خواهد داد و اين پروانه فقط براي خروج از ايران معتبر است.
فصل نهم – برگ گذر بيگانگان
ماده 31) شهرباني كل كشور ميتواند با موافقت سازمان اطلاعات و امنيت كشور و تأييد وزارت امور خارجه براي بيگانگان بدون تابعيت يا خارجياني كه بجهاتي قادر بتحصيل گذرنامه از كشور متبوع خود نيستند برگ گذر بيگانگان صادر نمايد اين برگ دليل تابعيت ايراني دارنده يا همراهان او محسوب نميشود.
تبصره 1 ) مشخصات برگ گذر بيگانگان از لحاظ رنگ و شكل و قطع وغيره بموجب آئين‌نامه اجرائي اين قانون تعيين خواهد شد.
تبصره 2 – نام فرزندان كمتر از 18 سال اين قبيل افراد در برگ گذر والدين همچنين نام زن در برگ گذر شوهر بشرط آنكه واجد شرائط مذكور دراين ماده باشند ثبت ميشود و استفاده جداگانه از اين برگ بوسيله همراهان ممنوع است.
ماده 32) مدت اعتبار برگ گذر بيگانگان براي مراجعت به ايران از تاريخ صدور يكسال است و دارنده آن براي هربار خروج از كشور بايد تحصيل اجازه نمايد.
فصل دهم – آيين‌نامه‌هاي اجرايي
ماده 33 – آيين‌نامه‌هاي مربوط به وجوهي كه از متقاضيان گذرنامه و يا اسناد در حكم گذرنامه و يا برگ گذر بيگانگان طبق مقررات بايد دريافت شود‌و ساير آيين‌نامه‌هاي اجرايي اين قانون از طرف وزارت امور خارجه – وزارت كشور با جلب نظر وزارت دادگستري و وزارت علوم و آموزش عالي و‌وزارت دارايي تهيه و پس از تصويب كميسيونهاي كشور – دارايي – دادگستري و امور خارجه مجلسين به موقع اجرا گذارده خواهد شد و تا تصويب‌آيين‌نامه‌هاي مزبور مقررات فعلي قابل اجرا است.
تبصره – در صورتي كه تغييراتي در آيين‌نامه‌هاي مصوب ضرورت پيدا كند به تصويب كميسيونهاي مربوط مجلسين خواهد رسيد.
فصل يازدهم – مجازاتها
ماده 34 – هر ايراني كه بدون گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه از كشور خارج شود، به حبس از 1 تا 2 سال يا پرداخت جزاي نقدي از يكصد هزار تا پانصد هزار ريال محكوم خواهد شد.
ماده 35 – هر ايراني كه از نقاط غير مجاز وارد كشور شده يا از كشور خارج شود به 2 ماه تا يك سال حبس و يا جريمه نقدي از 000 /000 /24 تا 000 /000 /100 ريال محكوم ميگردد.
ماده 35 مكرر – هر ايراني كه بدون داشتن گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه بخواهد از مرز غير مجاز خارج شود و به هنگام عبور دستگير گردد، به يك ماه تا يك سال حبس يا 000 /000 /12 تا 000 /000 /100 ريال جزاي نقدي محكوم خواهد شد و چنانچه مرتكب داراي گذرنامه و يا اسناد در حكم گذرنامه باشد، به حبس از يك ماه تا شش ماه يا جزاي نقدي از 000 /000 /10 تا 000 /000 /40 ريال محكوم خواهد شد.
تبصره – كسانيكه به تبع اغنام و احشام با سوء نيت مرتكب عبور غير مجاز از مرز شده باشند، به مجازات فوق محكوم ميگردند و صاحب اغنام و احشام كه عبور از مرز با علم و اطلاع يا دستور او بوده، براي مدت پنج سال از سكونت در نوار مرزي محروم ميشود.
ماده36ـ هر ايراني كه بر خلاف ماده (24) اين قانون عمل نمايد، به حبس از دو سال تا پنج سال و محروميت از داشتن گذرنامه از سه سال تا پنج سال محكوم ميگردد.
ماده 37) هر كس براي دريافت گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه بنام خود يا نام ديگري اسناد و مدارك خلاف واقع يا متعلق بغير را عالماً عامداً بمراجع مربوط تسليم نمايد بحبس تأديبي از دو ماه تا ششماه محكوم ميشود و در صورتيكه عمل او منجر بصدور گذرنامه شود بحبس تأديبي از دو ماه تا دو سال محكوم خواهد شد.
ماده 38) هر كس از گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه متعلق بديگري براي ورود بكشور يا خروج از آن استفاده نمايد بحبس تأديبي از دو ماه تا يكسال محكوم ميشود.
ماده 39) هر مستخدم دولت اعم از لشگري و كشوري بدون رعايت قوانين مربوط در اجراي وظيفه خود عالماً عامداً گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه بدهد بحبس تأديبي از دو ماه تا يكسال محكوم ميشود.
ماده 40) هر مستخدم و مأمور دولت اعم از كشوري و لشگري كه براي عبور غيرمجاز اشخاص بخارج از كشور بنحوي از انحاء مساعدت و يا تسهيل وسيله نمايد بحبس تأديبي از 6 ماه تا دو سال محكوم خواهد شد.
ماده 41) هر كس براي تحصيل گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه عالماً و عامداً و بقصد تقلب هر گونه اطلاع مربوط بخود و همراهان را كه در‌صدور گذرنامه مؤثر است برخلاف واقع در پرسشنامه ذكر نمايد بشرط استفاده از گذرنامه بحبس تأديبي از دو ماه تا ششماه محكوم خواهد شد.
ماده 42) از تاريخ اجراي اين قانون – قانون گذرنامه مصوب سال 1311 و آئين‌نامه‌هاي مربوط بآن و مواد 107 و 108 قانون جزا و همچنين قوانين مربوط بگذرنامه تحصيلي و ساير قوانيني كه با مواد اين قانون مغايرت دارد در آن قسمت كه مغاير است لغو ميگردد.
قانون فوق مشتمل بر چهل و دو ماده و هجده تبصره پس از تصويب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه 8 /3 /1351 در جلسه روز پنجشنبه دهم اسفند ماه يكهزار و سيصد و پنجاه و يك شمسي بتصويب مجلس شوراي ملي رسيد.
رئيس مجلس شوراي ملي – عبدالله رياضي
ماده واحده – براي صدور گذرنامه جهت رانندگان و كمك رانندگان و ميهمانداران ترانزيت علاوه بر مقررات قانون گذرنامه رعايت موارد زير الزامي است:
1 – ارائه معرفي‌نامه كتبي از بنگاهها، مؤسسات و شركتهاي مسافربري يا باربري كه از طرف وزارت راه و ترابري فعاليت آنها مجاز شناخته شده است دائر بر اشتغال متقاضي در بنگاه يا مؤسسه و يا شركتهاي مزبور به شغل رانندگي يا كمك‌رانندگي يا ميهمانداري كه توسط دفتر اسناد رسمي گواهي امضاء شده باشد.
2 – ارائه تعهدنامه مبني بر عدم اشتغال به شغل ديگري غير از رانندگي يا كمك‌رانندگي يا ميهمانداري كه توسط دفتر اسناد رسمي گواهي امضاء شده باشد.
3 – ارائه برگ عدم محكوميت مؤثر كيفري.
4 – ارائه برگ عدم اعتياد به مواد مخدر از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي.
تبصره 1 – صدور گذرنامه براي رانندگان يا كمك‌رانندگان و‌ميهمانداران موضوع اين قانون كه داراي محكوميت مؤثر كيفري هستند ولي از تاريخ پايان محكوميت ايشان 2 سال گذشته باشد به شرط معيل بودن با رعايت ديگر موارد فوق مجاز ميباشد.
تبصره 2 – در صورت ثبوت تخلف نسبت به بند 1 و 2 اين ماده، در دادگاه صالح راننده و كمك‌راننده و ميهماندار متخلف با رعايت شرايط و امكانات خاطي و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأديب از وعظ و توبيخ و تهديد و درجات تعزير به مدت پنج الي ده سال از مسافرت به خارج بعنوان راننده و كمك راننده و ميهماندار ترانزيت محروم ميشود.
در صورتيكه تخلف، مربوط به صدور معرفي‌نامه خلاف باشد صادركننده معرفي‌نامه خلاف از طرف شركت يا مؤسسه يا بنگاه موضوع بند 1 اين ماده، با رعايت شرايط و امكانات خاطي و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأديب از وعظ و توبيخ و تهديد به مجازات تعزيري محكوم ميشود.
